Nieuwzględnienie okresu urlopu macierzyńskiego, jako umożliwiającego nabycie prawa do tzw. trzynastej pensji w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego w danym roku jest
niezgodne z konstytucją
.9 lipca 2012 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Sądu Rejonowego w Białymstoku VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych dotyczące uprawnienia do dodatkowego wynagrodzenia rocznego dla pracowników jednostek sfery budżetowej (nieuwzględnienie okresu urlopu macierzyńskiego).
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że
art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej w zakresie, w jakim pomija okres urlopu macierzyńskiego jako umożliwiający nabycie prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego, w sytuacji nieprzepracowania w ciągu całego roku kalendarzowego faktycznie 6 miesięcy, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 71 ust. 2 konstytucji
.Pytanie prawne przedstawione Trybunałowi Konstytucyjnemu dotyczyło powództwa o przyznanie dodatkowego wynagrodzenia rocznego (tzw. trzynastej pensji). Pytający Sąd wyraził wątpliwość, czy pominięcie okresu urlopu macierzyńskiego, jako umożliwiającego nabycie prawa do takiego wynagrodzenia w sytuacji faktycznego nieprzepracowania wymaganych przez ustawodawcę co najmniej 6 miesięcy w danym roku kalendarzowym u danego pracodawcy jest zgodne z konstytucją.
Trybunał Konstytucyjny uznał, że sposób ukształtowania art. 2 ust. 3 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej, a więc przepisu, który określa katalog wyjątków od zasady efektywnego wykonywania pracy w okresie co najmniej 6 miesięcy w danym roku kalendarzowym, jako warunku uzyskania dodatkowego wynagrodzenia rocznego, ma charakter niepełny. Pomija bowiem okres urlopu macierzyńskiego, jako umożliwiającego nabycie prawa do tzw. trzynastej pensji w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego w danym roku. Oznacza to, że ustawodawca nie zrealizował konstytucyjnego nakazu zapewnienia szczególnej pomocy władz publicznych matkom przed i po urodzeniu dziecka, odczytywanego w kontekście konstytucyjnej zasady równości mającej - w badanym przypadku - zastosowanie względem grupy pracowników jednostek sfery budżetowej, którym przysługuje uprawnienie do dodatkowego wynagrodzenia rocznego.
Ustawodawca, korzystając z przysługującej mu swobody regulacyjnej w sferze kształtowania wolności i praw, musi każdorazowo uwzględniać te okoliczności konstytucyjne, które w konkretnych sytuacjach nakazują mu odmienne ukształtowanie sytuacji prawnej niektórych podmiotów. Z takim wyraźnym nakazem mamy do czynienia w art. 71 ust. 2 konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że skoro ustawodawca przewidział dla pewnej grupy pracowników lepsze traktowanie w porównaniu do innych, w zakresie przysługujących im świadczeń stanowiących element wynagrodzenia za pracę, to w ramach tak ukształtowanego wyjątku powinien - w pierwszej kolejności - uwzględnić sytuację prawną pracownic, które są objęte zakresem podmiotowym "szczególnej pomocy" z art. 71 ust. 2 konstytucji. Znaczenie nakazu wypowiedzianego w tym przepisie konstytucji wiąże się z obowiązkiem uwzględnienia szczególnego statusu matek przed i po urodzeniu dziecka zawsze wtedy, kiedy rozwiązania przyjęte przez ustawodawcę dotyczą sytuacji prawnej takich podmiotów. Określając katalog wyjątków w art. 2 ust. 3 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym ustawodawca nie uwzględnił sytuacji pracownic będących matkami. Nie przewidział bowiem faktu wykorzystania przez pracownicę urlopu macierzyńskiego, a więc takiej przerwy w faktycznym wykonywaniu pracy, która nie tylko w pewnym wymiarze - co najmniej 14 tygodni po porodzie - ma charakter obligatoryjny, ale także w jednoznaczny sposób wiąże się z realizowaniem przez matkę prawa do szczególnej pomocy władz publicznych w okresie wskazanym w art. 71 ust. 2 konstytucji.
źródło: TK