Najwyższa Izba Kontroli opublikowała wyniki kontroli przedmiotem których było stosowanie klauzul społecznych w zamówieniach publicznych. Stosowanie tych klauzul, wprowadzone normatywnie do prawa zamówień publicznych w 2009r. ma istotne znaczenie społeczne i chyba zasadność tych rozwiązań nie wymaga szerszego komentarza. Jak wynika z przedstawionych wyników kontroli dobrze nie jest.
Wciąż daleko do osiągnięcia założonego w Krajowym Planie Działań w zakresie zrównoważonych zamówień publicznych na lata 2013-2016 10% odsetka społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych. Blado na tym tle wypada m.in. KPRM, co dziwi szczególnie w kontekście wydanych Zaleceń Rady Ministrów w sprawie stosowania przez administrację rządową klauzul społecznych w zamówieniach publicznych.
Jak zauważa NIK w swojej informacji Działania podejmowane przez Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów we współpracy z Prezesem Urzędu Zamówień Publicznych, mające na celu zwiększenie skali stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych udzielanych przez jednostki administracji rządowej, nie spowodowały znaczącego wzrostu liczby zamówień publicznych uwzględniających klauzule społeczne, a w niektórych przypadkach doszło nawet do ich spadku. Na dzień zakończenia kontroli istniało ryzyko, że 10 proc. poziom społecznych zamówień publicznych na koniec 2016 r. nie zostanie osiągnięty (w 2013 r. - 4,5 proc. udzielonych zamówień publicznych, w 2014 r. - 3,1 proc., w 2015 r. - 4,08 proc.).
Nieprawidłowości przy stosowaniu klauzul społecznych jakie stwierdziła NIK, dotyczyły w szczególności: nierzetelnego przygotowania zamówień, braku należytego nadzoru na realizacją umów w części dotyczącej klauzuli społecznej, nieegzekwowania lub nieskutecznego egzekwowania realizacji postanowień umów, nieprzeprowadzania analiz racjonalności zastosowania klauzuli społecznej oraz ocen społecznych skutków, kosztów i korzyści wynikających z ich zastosowania.
Skontrolowane jednostki administracji rządowej i część samorządów sporządzały analizy pod kątem możliwości zastosowania klauzul bądź aspektów społecznych w planowanych zamówieniach publicznych. Jednakże nie przeprowadzano analizy rynku pod kątem szerszego zastosowania klauzul społecznych, w szczególności rozeznania potencjalnych wykonawców (w tym przedsiębiorstw społecznych), oferowanych usług lub dostaw, potencjału do realizacji zamówień, możliwości zatrudnieniowych i zdolności kooperacyjnych, liczebności grup osób wykluczonych z rynku pracy i realnych perspektyw ich zatrudnienia, a także adekwatności klauzul społecznych pod względem rodzaju przedmiotu zamówienia, jego skali i warunków realizacji.
Nie dokonywano oceny społecznych skutków, kosztów i korzyści zastosowania klauzuli społecznych w udzielonych zamówieniach publicznych. Odstąpienie od takich ocen i analiz uzasadniano brakiem obowiązku prawnego w tym zakresie i niską skalą stosowania klauzul społecznych. Zdaniem NIK, po zakończeniu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, w którym zastosowano klauzule społeczne i po jego zrealizowaniu, dobrą praktyką powinno stać się przeprowadzanie oceny skutków, kosztów i korzyści związanych z klauzulą społeczną, co mogłoby się przyczynić do zwiększania skali zamówień publicznych uwzględniających klauzule społeczne.
Z obszerną informacją prasową, a także dokumentami źródłowymi możecie zapoznać się na stronie NIK.