Do rozpoznania odwołania członka korpusu służby cywilnej wniesionego od oceny okresowej (art. 83 ust. 5 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej, jednolity tekst: Dz. U. z 2014 r., poz. 1111 ze zm.) właściwy jest sąd rejonowy.

Sygn. akt II PZP 2/14 Uchwała SN z 18 listopada 2014 r.

Niejednoznaczność zapisów w ustawie  o służbie cywilnej, w tym brak jednoznacznego zdefiniowania używanego pojęcia  „sąd pracy”, wieloraki charakter oceny okresowej – to tylko część problemów interpretacyjnych, które spowodowały, że uchwałę musiał podjąć Sąd Najwyższy. I trzeba przyznać, że też trochę się nad przekazanym przez Sąd Apelacyjny zagadnieniem prawnym nagłowił.

Stosownie do art. 83 ust 1 ustawy o służbie cywilnej od oceny okresowej służy sprzeciw do dyrektora generalnego urzędu. A zgodnie z ust. 5 tego artykułu w razie nierozpatrzenia sprzeciwu w terminie albo nieuwzględnienia sprzeciwu od oceny okresowej, członek korpusu służby cywilnej może odwołać się do sądu pracy.

SN wstępnie zauważył, że ani ten przepis, ani też żaden inny przepis omawianej ustawy nie zawiera definicji pojęcia „sąd pracy”. A z treści art. 83 ust. 5 ustawy o służbie cywilnej ocenianego z uwzględnieniem reguł wykładni gramatycznej nie wynika wprost, że chodzi o sąd rejonowy.

Po krótkiej analizie zarówno aktualnego tekstu ustawy, jak i jej wersji historycznych SN stwierdził, że analiza regulacji zawartej w art. 83 ust. 5 ustawy o służbie cywilnej przeprowadzona z uwzględnieniem reguł wykładni gramatycznej nie daje jednoznacznych efektów, bowiem nie wskazuje, czy przez użyte w tym przepisie określenie „sąd pracy” należy rozmieć właściwy do rozpoznawania spraw z zakresu prawa pracy wydział sądu rejonowego, czy sądu okręgowego.

W dalszej części rozważań SN posiłkował się więc regułami wykładni systemowej, a następnie również funkcjonalnej. Dużo czasu poświęcił dywagacjom na temat charakteru oceny okresowej. I to nie dało jednoznacznych rezultatów, gdyż według SN można jej przypisać zarówno cechy wskazujące na charakter ingerowania w prawa majątkowe jak i niemajątkowe. W swoim uzasadnieniu SN przytoczył szerokie tezy orzecznictwa, które moim zdaniem wprawdzie wyznaczają jakieś  kryteria odróżnienia spraw majątkowych i niemajątkowych, nie mniej nie wiem czy  coś konkretnego wniosły, oprócz oczywiście kilkunastu, a może i kilkudziesięciu wierszy w uzasadnieniu.

Ostatecznie SN doszedł do wniosku, że również zastosowanie do rozstrzygnięcia przedstawionego zagadnienia prawnego reguł wykładni systemowej nie daje jednoznacznych rezultatów. O ile bowiem w sprawach pracowniczych przyjmuje się domniemanie właściwości rzeczowej sądu rejonowego, gdyż zasadą jest, że ten właśnie sąd rozpatruje je w pierwszej instancji, to poprzestając na wykładni gramatycznej i systemowej art. 83 ust. 5 ustawy o służbie cywilnej należałoby stwierdzić, że właściwość sądu okręgowego w sprawach z odwołania od oceny okresowej członka korpusu służby cywilnej musiałaby być przyjęta wówczas, gdyby uznać, że dana sprawa jest sprawą o prawa niemajątkowe, bądź że jest to wprawdzie spór o prawa majątkowe, ale jego wartość przekracza kwotę wskazaną w art. 17 pkt 4 k.p.c. (dodatkowo kolejne szerokie pole do dyskusji stanowiłoby określenie, na jakich zasadach powinna być określana w nich wartość przedmiotu sporu).

SN wskazał w związku z powyższym na salomonowe wyjście - wobec tak zarysowanych przeciwstawnych rozwiązań spornej kwestii  najbardziej racjonalne jest jej kompromisowe rozwiązanie sprowadzające się z jednej strony do przyznania, że sprawa z odwołania od oceny okresowej członka korpusu służby cywilnej przynajmniej może mieć charakter niemajątkowy, z drugiej jednak, że pomimo takiej jej kwalifikacji względy funkcjonalne (a częściowo także systemowe) przemawiają za właściwością sądu rejonowego do jej rozpoznania. SN nie znalazł bowiem żadnych racjonalnych powodów, dla których właściwość rzeczowa w sprawach z odwołania od oceny okresowej członka korpusu służby cywilnej miałaby być określana odmiennie, niż w podobnych  rodzajowo sprawach wymienionych w art. 461 § 11 k.p.c., a nadto stopień ich trudności z całą pewnością nie odbiega na przykład od spraw o ustalenie istnienia stosunku pracy, o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, o przywrócenie do pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy, w szczególności zaś od spraw dotyczących kar porządkowych oraz świadectw pracy. A ustawodawca, decydując o właściwości rzeczowej sądu okręgowego w sprawach wymienionych w art. 17 pkt 1 i 4 k.p.c., miał bez wątpienia na względzie ich większy „ciężar gatunkowy”. SN uznał, że spór o ocenę okresową bliższy jest  „typowym” sprawom z zakresu prawa pracy, a co za tym idzie właściwe są w tym zakresie jednak sądy rejonowe.

Bardziej ciekawych uzasadnienia prawnego, a nie powyższej beletrystyki odsyłam do pełnej treści uchwały.